Litwa: od stycznia pigułki aborcyjne dostępne w aptekach
...kilka słów o zmianie oraz kontekście
Od 1 stycznia 2023 roku w litewskich aptekach dostępne są tabletki aborcyjne. Tym samym weszło w życie rozporządzenie ministra zdrowia zmieniające zasady terminacji ciąży: aborcja farmakologiczna jest możliwa do 9 tygodnia ciąży, aborcja chirurgiczna - do 12 tygodnia. W przypadku zagrożenia życia lub zdrowia kobiety, terminacja możliwa jest również na późniejszym etapie ciąży.
Obowiązujące na Litwie od 1994 roku prawo umożliwia aborcję na życzenie do 12 tygodnia ciąży. Nowością jest więc opcja farmakologiczna, którą wprowadził minister zdrowia Arūnas Dulkys.
Zakup tabletek możliwy jest za okazaniem recepty, receptę wystawia lekarz ginekolog położnik po rozmowie oraz odpowiednim badaniu. Powtórna wizyta u lekarza odbywa się już po wywołanym tabletkami poronieniu. W przypadku zagrożenia życia lub zdrowia kobiety farmakologiczna terminacja ciąży jest bezpłatna (w ramach ubezpieczenia). Litewskie Towarzystwo Położników i Ginekologów informuje, że aborcja farmakologiczna jest bezpieczniejsza i mniej inwazyjna, niż chirurgiczna. W domowe warunki przeprowadzenia procedury mają sprzyjać zdrowiu psychicznemu kobiet.
Prawo do aborcji na Litwie jest traktowane jak kwestia zdrowia, więc pozostaje w gestii Ministra Zdrowia. Stąd też zarówno zarządzenie z 1994 roku, jak i obecna jego zmiana nie musiała przechodzić przez parlament. Wydaje się, że zmiana ta została przychylnie przyjęta przez media i nie wzbudza społecznych emocji. Ministerstwo zdrowia odniosło się też do pytań katolickich lekarzy o tzw. “klauzulę sumienia” - możliwość odmowy wykonania zabiegu aborcji ze względów światopoglądowych ma zastosowanie także w przypadku procedury farmakologicznej. Co ważne - aptekarz nie ma prawa odmówić realizacji poprawnie wystawionej recepty.
Liczba aborcji na Litwie sukcesywnie spada - z 8024 w 2009 r. do 2735 w 2021 r. Statystyki pokazujące dane w przeliczeniu na tysiąc kobiet w wieku reprodukcyjnym potwierdzają tendecję spadkową. Zdaniem szefowej Stowarzyszenia planowania rodziny i zdrowia seksualnego wiąże się to ze wzrostem świadomości i dostępności antykoncepcji, ale także z coraz późniejszym macierzyństwem.
Kwestia aborcji nigdy nie była na Litwie jakimś szczególnie kontrowersyjnym tematem. Ciekawostką może być jednak to, że w tym samym czasie, gdy w 2013-2016 latach w Polsce ruchy antyaborcyjne nabierały wiatru w żagle, temat ten pojawił się także w litewskiej polityce - za sprawą Akcji Wyborczej Polaków na Litwie. Partia ta kilkukrotnie podejmowała próbę przeforsowania projektu ograniczającego dostęp do aborcji. Bezskutecznie.
W litewskich mediach szerokim echem odbiły się polskie protesty 2020 roku po wyroku TK ws. aborcji. Jedyną litewską organizacją, która oficjalnie poparła zaostrzenie prawa aborcyjnego w Polsce i podpisała dokument Ordo Iuris w tej sprawie jest działający od 2013 roku Instytut Wolnego Społeczeństwa (Laisvos visuomenės institutas). Jednak w ostatnich latach powstały lub uaktywniły się również inne podobne organizacje, wśród nich np. Instytut Kultury Chrześcijańskiej (Krikščioniškosios kultūros institutas) związany z brazylijskim sekciarskim ruchem “Tradycja, Rodzina i Własność” (w oryginale TFP). Śledztwo Fundacji Reporterów potwierdziło też, że litewskie fundamentalistyczne organizacje są finansowane m.in. ze środków Stowarzyszenia Kultury Chrześcijańskiej im. ks. Piotra Skargi, założyciela Ordo Iuris (no a Stowarzyszenie założył jeden z liderów wspomnianej wyżej TFP).
Tymczasem nowy odcinek Atlasu Świata, pierwszy w tym roku, już czeka na słuchaczy i słuchaczki. Nie będę się dziś rozpisywać o nim, tylko zostawię link: dlaczego sprawa Kurdów jest problemem w planach Szwecji wobec NATO? »
Niezmiennie zachęcam też do wspierania mojej pracy na BuyCoffee ».
I życzę dobrego weekendu,
A.